Designteka

Przed II wojną światową stanowili ponad połowę wszystkich mieszkańców miasta. 19 sierpnia 1942 r. hitlerowcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince ok. 9 tysięcy żydowskich mieszkańców i mieszkanek Otwocka, a w kolejnych tygodniach pozbawili życia tych, którym udało ukryć się w okolicznych lasach. W 80. rocznicę zagłady otwockich Żydów lokalni społecznicy we współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN organizują wystawę malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego „A jednak życie”. Obrazy profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych to m.in. portrety dawnych mieszkańców, inspirowane historycznymi fotografiami. Jego twórczość to manifest niezgody na śmierć i akt moralnego sprzeciwu wobec historii.

Wernisaż wystawy odbędzie się w czwartek, 18 sierpnia o godz. 19:00 w Otwocku. Otwarcie poprzedzi konferencja prasowa – w środę, 17 sierpnia o godz. 12:00, także w Otwocku. Organizatorzy zachęcają również do wzięcia udziału w wydarzeniach towarzyszących wystawie i rocznicowym obchodom.

„Maluję z lęku przed złem i z tęsknoty za świętością” – tak zwięźle określa swoje prace autor. Artysta przenosi na płótno twarze z przedwojennych fotografii, spoglądając na nie ze współczesnej perspektywy – okiem wrażliwego badacza śladów, archeologa pamięci.

Obrazy Cieśniewskiego przypominają powidoki, w których miesza się historia z teraźniejszością, rzeczywistość ze snem. Twórca przywołuje w nich zdarzenia z przeszłości i podejmuje próby dotknięcia doświadczeń, których tak wielu z nas nie potrafi zrozumieć. „Moje obrazy są zadośćuczynieniem ofiarom przemocy. Są gloryfikacją piękna, jakim jest każde życie” – dodaje artysta. Silne emocje, jakie budzą w nim dzieje zagłady, wyraża też sposobem tworzenia – maluje gwałtownie i szkicowo, ekspresyjnie rozmywa postacie, powiela różne kadry tej samej historii. Sięga po rozpad i dezintegrację, aby następnie scalić, przywrócić do życia.

W przestrzeni wystawy obrazy żydowskich mieszkańców Otwocka otaczają inne prace. Wspólnie z artystą możemy spojrzeć szerzej – na sprawców, świadków, tych, którzy stawiali opór, i tych, którzy dziś mierzą się z pamięcią. A także przyjrzeć się sobie i postawić te ważne i wciąż aktualne pytania: Jak rodzi się przemoc? Czy można się jej przeciwstawić? Jakie są tego konsekwencje? I wreszcie – w jaki sposób pamiętać to, co przerasta nasze rozumienie?

Zgromadzone prace nie są wyłącznie elegią dla pomordowanych. W swoich wizjach Cieśniewski przemalowuje żałobę – ożywia postacie tych, którzy zginęli, lub zestawia zmarłych z ocalałymi. Jego twórczość jest manifestem niezgody na śmierć, aktem moralnego sprzeciwu artysty wobec historii. Niektóre obrazy dedykowane są tym, którzy zdołali przeżyć i dali początek kolejnym generacjom, udaremniając tym samym nazistowski plan zagłady. Ich dzieci, wnuki i prawnuki zapisują nowe karty historii. Tytuł wystawy jest dopełnieniem tego przekazu – „A jednak życie”.

80 LAT TEMU

Przed II wojną światową Żydzi stanowili ok. 60% mieszkańców Otwocka. 19 sierpnia 1942 r. hitlerowcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince 8–10 tysięcy otwockich Żydów (ok. połowy mieszkańców miasta). Prawdopodobnie następnego dnia zostali oni zamordowani w komorach gazowych obozu w Treblince. Jednocześnie okupanci niemieccy rozstrzeliwali Żydów na miejscu. 19 sierpnia i w następnych tygodniach w lesie przy ul. Reymonta zginęło ok. 2 tysiące osób, które zdołały ukryć się przed transportem śmierci. Od sierpnia 1949 r. w tym miejscu stoi kamień pamięci.

Od roku 2002 Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich wraz z Towarzystwem Przyjaciół Otwocka organizuje 19 sierpnia marsz pamięci i modlitwy w rocznicę zagłady otwockich Żydów. Otwoccy społecznicy kierują się zasadą „Żaden dzień nie zmienił historii naszego miasta tak bardzo jak ten”.

W 80. rocznicę zagłady gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie przygotowano wspólne obchody upamiętniające. W Otwocku marsz pamięci i modlitwy odbędą się tradycyjnie 19 sierpnia. 21 sierpnia z Rembertowa do Falenicy 15-kilometrową trasą wyruszy marsz upamiętniający drogę, jaką przeszli w sierpniu 1942 r. rembertowscy Żydzi, by dołączyć w Falenicy do mieszkańców tutejszego getta, skąd wszystkich wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Ponadto organizatorzy zapraszają na wystawy, wykłady, koncerty i spacery po nieistniejącym mieście.

Więcej o programie tegorocznych obchodów: na stronie poświęconej Żydom otwockim. 

Za projekt wystawy odpowiada WXCA Pracownia Architektoniczna.

Wojciech Cieśniewski urodził się w 1958 r. w Działdowie. Zanim zajął się malarstwem, ukończył studia matematyczne. Dyplom ASP uzyskał w roku 1988. Od 1990 r. pracuje na macierzystej uczelni, w latach 2005–2012 na stanowisku prodziekana Wydziału malarstwa. W 2012 r. uzyskał tytuł profesora sztuki. Jego prace były prezentowane na ponad 130 wystawach indywidualnych i zbiorowych.

Przez pierwsze dwadzieścia lat w centrum twórczości Wojciecha Cieśniewskiego było zagadnienie abstrakcji. W kolejnych latach wrócił do malarstwa figuratywnego, by podjąć dialog z tradycją europejskiego malarstwa nowożytnego. Z czasem coraz częściej zaczął dotykać problemów etycznych, badając funkcję sztuki jako nośnika dobra i piękna w życiu człowieka.

Wystawa malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego „A jednak życie”

19 sierpnia – 16 września 2022

Dom parafii św. Wincentego à Paulo, Otwock, ul. Kopernika 1

poniedziałek–piątek: godz. 8:00-12:00 i 18:00-20:00

sobota–niedziela: godz. 15:00-18:00