Designteka

Informacja, sugestia, prawda? Plakat jako narzędzie kształtowania świadomości zbiorowej.

Prace mistrzów „polskiej szkoły plakatu“ m.in. Waldemara Świerzego i Huberta Hilschera, w towarzystwie masowych druków informacyjnych, propagandowych, reklamowych i umoralniających z lat 1945-89 będzie można zobaczyć w Łodzi podczas festiwalu Łódź Design, w dniach 16-31 października. Wystawę przygotwała klubokawiarnia Owoce i Warzywa we współpracy z Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego,

Plakaty, obwieszczenia, afisze. W czasach gdy nie było internetu, a dostęp do innych mediów bywał ograniczony, były to jedne z najpowszechniejszych środków dotarcia z informacją do społeczeństwa. Prezentowane plakaty dotyczyły najrozmaitszych aspektów życia – od bezpieczeństwa i higieny pracy po wystawy sztuki awangardowej, kształtując zbiorową świadomość. Na wystawie w klubokawiarni Owoce i Warzywa zobaczymy 13 oryginalnych plakatów z lat 45-89, dziesiątki afiszy prezentowanych w witrynie i wewnątrz lokalu, oraz pokaźny zbiór sfotografowanych druków wyświetlanych z projektora. Wszystkie zaprezentowane dzieła pochodzą ze zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, odziału Zbiorów Specjalnych, sekcji Dokumentów Życia Społecznego. Za dobór prezentowanych prac odpowiadają Anna Marczyk, Michał Sobolewski (Owoce i Warzywa) i Radosław Michalski (BUŁ).

Wystawa prezentuje zarówno plakaty o dużej wartości artystycznej, jak i druki, których największą wartością jest treść i świadectwo minionych lat. Najbardziej uznanym twórcą, którego plakaty zobaczymy na wystawie jest Waldemar Świerzy. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Stedelijk Museum w Amsterdamie, Kunstbiblothek w Berlinie, Ermitażu w Leningradzie, Institute of Contemporary Art w Londynie, Jest czołowym twórcą „polskiej szkoły plakatu“ lat 60. i 70. XX wieku. Spod jego ręki wyszły prezentowane na wystawie 3 plakaty: do filmu „Powiększenie“ M. Antonioniego (1968), promujący Wystawę Plakatu Kubańskiego w Muzeum Plakatu w Wilanowie (1971), oraz plakat umoralniający – „Alkohol stręczycielem chorób wenerycznych

W zestawie znalazł się również znany plakat Eryka Lipińskiego do filmu Dzień Szakala. Lipiński to również niezwykle zasłużona postać. Założyciel legendarnych „Szpilek“, inicjator Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie, twórca Muzeum Karykatury. Zmienił obraz plakatu filmowego w Polsce. Dominującą formę przedstawiającą z reguły aktorów wykonujących pierwszoplanowe role zastąpił kompozycją graficzną zainspirowaną treścią obrazu.

Obok plakatów infomujących o premierach filmowych i wystawach, liczne w owym czasie były plakaty cyrkowe. Wielu z mistrzów „polskiej szkoły plakatu“ ma na swoim koncie takie realizacje. Jedne z najbardziej charakterystycznych obrazów propagujących występy cyrkowe stworzył Hubert Hilscher – doskonały projektant książek, plakatów i logotypów. Prezentował prace w całej Europie, zdobywając liczne wyróżnienia. Jedne z jego najbardziej rozpoznawalnych plakatów zobaczymy w Owocach i Warzywach. W jego dziełach uproszczone kształty kipią intensywnymi kolorami, a sylwetki przedstawione są często w nienaturalnych pozach nadając cech baśniowych, nierzeczywistych, onirycznych oddających atmosferę cyrku.

Wybitnym dziełom o wielkich walorach artystycznych towarzyszą plakaty, które nie były wyróżniane w konkursach a nazwisk ich twórców nie znajdziemy w encyklopediach i podręcznikach. Dają one jednak pełniejszy obraz czasów, w których powstawały i oddają sposób w jaki kształtowano, bądź próbowane kształtować świadomość pokoleń. Obok plakatów umoralniających i mających przeciwdziałać alkoholizmowi, zaskakujące są plakaty propagujące pożądane, pozytywne postawy społeczne, takie jak plakat Z. Pelczara głoszący „Nie bądź ponurakiem“, czy inny plakat nieznanego autora z przesłaniem „Bądź człowiekiem w oczach innych“.

Osobnym zjawiskiem są plakaty z lat 80. zapraszające na rajdy i obozy studenckie. Utrzymane w kontrowersyjnej, malarskiej estetyce, pełne są erotycznych podtekstów i zachęt. Co ciekawe, we wszystkich zaznaczono, że wyjazd odbywa pod patronatem rektora wyższej uczelni.

Tegoroczny festiwal Łódź Design odbywa się pod hasłem„Świadmość“. Znaczenie wystawy w Owocach i Warzywach i jednocześnie ducha głównego tematu festiwalu najlepiej opisują słowa Lecha Majewskiego – kolejnego znanego autora, którego reklamę stworzoną dla PZU w 1972 roku, będzie można także zobaczyć w łódzkiej klubokawiarni. „Nawet jeśli plakat nie zmienia świata, trzeba pamiętać o jednej rzeczy. Plakat jest znakomitym zapisem miejsca, czasów i wydarzenia.” Prezentowane plakaty budowały przez lata świadomość im współczesnych. Teraz my, po latach, na ich podstawie możemy budować świadomość lat minionych.

INFORMACJA, SUGESTIA, PRAWDA?

Plakat jako narzędzie kształtowania świadomości zbiorowej.

wystawa polskiego plakatu z lat 1945-89

16-31 października

Owoce i Warzywa klubokawiarnia | Łódź | Traugutta 9

Oficjalne otwarcie podczas Festiwalu Łódź Design: 20 października, godz. 17:00

Wstęp wolny. Wystawę można oglądać w godzinach otwarcia klubokawiarni.

Wystawa przygotowana we współpracy z Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego.