Designteka

Projekty zawarte w ramach re:make i re:think360° są rezultatem procesu, u którego podstaw leży idea odpowiedzialnego projektowania. Projektowanie odpowiedzialne zarówno środowiskowo i społecznie. To projekty i działania powstałe z myślą o całym cyklu życiowym produktów – od idei, produkcji, użytkowania i utylizacji.

Projektantki, Anna Wołowska i Katarzyna Bukowska-Wcisło, pokazują, że można połączyć design z odpowiedzialnym i etycznym podejściem do projektowania.

re:make – Katarzyna Bukowska-Wcisło

Sustainable design to dla mnie odpowiedź na pytanie: jak projektować? W mnogości problemów środowiskowych i społecznych nie trudno znaleźć obszar działania dla siebie, jako projektanta. U podłoża projektowania zawsze powinien leżeć konkretny problem, dlatego też, zamiast szukać problemów zastępczych, odważmy się mierzyć z tymi realnymi.

Rozważając problemy pozyskiwania surowców skupiam się głównie na tematyce odpadów wielkogabarytowych przez wzgląd na trudności w ich utylizacji (w porównaniu do innych rodzajów odpadów komunalnych). Większość odpadów jest zdatna do przetworzenia, dlatego problemem jest nie technologia, lecz słaba świadomość społeczna, objawiającą się choćby przez niechęć do segregacji śmieci w gospodarstwach domowych. W przypadku wielkogabarytowych odpadów, takich, jak np. stare drzwi czy meble, cały czas poszukujemy odpowiedniego systemu, który mógłby wdrożyć je na nowo do obiegu gospodarczego.

Odpady ponadnormatywne, które nie mieszczą się do standardowych kubłów na śmieci, często służą za opał w piecu. Warto się zastanowić, czy rzeczywiście energia pozyskana z tego typu utylizacji jest równoważna energii włożonej w wykonanie danego obiektu. Jest to marnowanie energii, rozumiane w kontekście bardzo szerokim, bo nieograniczonym jedynie do obliczeń ilości ciepła, jakie zostanie wydzielone w trakcie spalania. W rozważaniach projektowych trzeba brać pod uwagę ogólny bilans energetyczny materiałów i obiektów, wliczając weń zarówno energię wymierną, liczoną w Kw., jak i pracę ludzką oraz wszelkie inne rodzaje energii, których istnienie jesteśmy w stanie zauważyć.

re:make to działania, polegające na wykorzystaniu surowca odpadowego – starych, niechcianych mebli i nadawaniu im nowej funkcji i formy z jednoczesnym wykorzystaniem rękodzieła. Odkurzona koronka pełni nie tylko rolę dekoracyjną – staje się przede wszystkim, częścią konstrukcyjną nowych obiektów, uzupełniając ich funkcjonalność, lub nadając im nowe funkcje.

Ważnym aspektem projektu jest społeczne zaangażowanie, które objawia się m.in. w koronce szydełkowej, wykonywanej na zamówienie, do każdego z mebli osobno, przez Członkinie jednego z poznańskich klubów seniora. Umieszczenie tradycyjnego rękodzieła w nowoczesnym otoczeniu, zwraca uwagę na wagę kontekstu, przez pryzmat którego odbieramy obiekty.

Koronki wykonane są z naturalnych sznurków lnianych i konopno-lnianych, produkowanych lokalnie, w podpoznańskim Stęszewie.

Re:make to stale poszerzająca się o nowe obiekty, seria mebli, powstałych ze zdekompletowanych, niechcianych i niepotrzebnych starych szczątków meblowych, zebranych na terenie miasta Poznania. Wszystkie meble są opatrzone „rodowodami”, które informują o pochodzeniu poszczególnych elementów oraz wszystkich innych materiałów, użytych w trakcie produkcji.

re:think360°- Anna Wołowska

Sustainable design, czy projektowania zrównoważone, to dla mnie nie tylko wybór „ekologicznych” materiałów, to etyka projektowa, sposób myślenia o sensie podejmowania działań projektowych.

Integralność zrównoważonego rozwoju z procesem projektowym staje się nie tylko ewentualnością, alternatywą; staje się niezbędna do zaprojektowania inteligentnych i odpowiedzialnych produktów i usług.

W odpowiedzialnym procesie projektowym nie może zabraknąć analizy jego wpływu na geosferę, biosferę, socjosferę, prześledzenia cyklu życiowego produktu, poszanowania różnorodności, lokalności i odmienności kultur, drugiego człowieka, wreszcie – zapewnienia konsumentom pełnych informacji na temat produktu i starań o podniesienie ich świadomości.

Zrównoważone projektowanie to proces niezwykle skomplikowany, wymagający od projektanta intensywnej pracy analitycznej, szacunku, przewidywalności, otwarcia się na nowe idee i przede wszystkim wiedzy, często wykraczającej poza temat samego designu. Jednak jest to proces jak najbardziej bliski naturze i drugiemu człowiekowi, etycznie oczywisty i nadający naszemu zawodowi poczucie misji.

Design zrównoważony to design odpowiedzialny i zaangażowany w sprawy współczesnego świata, jak i standard życia przyszłych pokoleń. Design może zmienić wszystko – zależy tylko, w jaki sposób jest używany i jakie cele sobie wyznacza.

re:think360° to produkty zaprojektowane zgodnie z ideą odpowiedzialnego projektowania, gdzie kluczowym założeniem było zapewnienie konsumentom przejrzystości informacji na temat produktów. Podstawę projektu stanowi pełen system informacji o produktach, który jest niezbędnym składnikiem zrównoważonego rozwoju i pozwala konsumentom na podjęcie świadomej decyzji dotyczącej zakupu danego produktu oraz nadaje wagę i znaczenie konsumenckim wyborom.

Wszystkie produkty opatrzone są metkami i etykietami, które oceniają ich wpływ środowiskowy, pochodzenie, odpowiedzialność społeczną, zużycie energii oraz wpływ na zdrowie człowieka.

Projekt foteli powstał przy współpracy z wikliniarzami z Nowego Tomyśla. Powstałe produkty promują lokalne rzemiosło i przyczyniają się do wsparcia ginącego zawodu, jakim obecnie staje się wikliniarstwo. Fotele zostały wykonane z wikliny i z naturalnego, wełnianego filcu. Wiklina jest surowcem przyjaznym środowisku, w 100% biodegradowalnym, szybko odnawialnym, posiada walory prozdrowotne i antybakteryjne.

Kolejny produkt re:think360° to OneBagProject – multifunkcjonalna torba w trzech odsłonach. Posiada wiele zastosowań i możliwości, w jednej chwili z torby na zakupy może przekształcić się w małą torebkę, czapkę, apaszkę…a nawet sukienkę! Pierwsza odsłona to ulotka z pięcioma zatrzaskami i instrukcją obsługi, która pozwala nam samodzielnie wykonać torbę. Druga wersja to torba wykonana z papieru z recyclingu, natomiast trzecia odsłona to OneBagProject z naturalnego, wełnianego filcu.

Autorki wychodzą naprzeciw zarysowującemu się od lat zapotrzebowaniu na produkty przyjazne człowiekowi i środowisku, traktując szeroko ideę projektowania zrównoważonego, nie ograniczając się do wyboru „ekologicznych” materiałów, ale traktując design jako sieć powiązań i współzależności – z drugim człowiekiem i środowiskiem naturalnym, na wszystkich etapach pracy nad projektem.

Projekty autorek są zaangażowane społecznie – wykorzystując potencjał ludzi nieaktywnych zawodowo, społecznie, wspierając ginące rzemiosło i tradycję.

Oba projekty to magisterskie prace dyplomowe zrealizowane na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu na Wydziale Architektury i Wzornictwa w 2010 roku, powstałe w Pracowni Programów Edukacyjnych i Współpracy z Przemysłem prowadzonej przez prof. ASP Katarzynę Laskowską (OneBagProject – Pracownia Projektowania Opakowań, dr. Krzysztof Kwiatkowski, ASP Poznań).

Zdjęcia: Ewa Sobiecka