Designteka

Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, oddział Muzeum Gdańska, przejdzie gruntowną modernizację. Jednym z założeń jest przygotowanie wystawy łączącej historię z nowoczesnym podejściem do narracji muzealnej. Projekt czerpie inspiracje z modernizmu międzywojennego Gdańska, podkreślając jego ducha oraz oddając hołd bohaterstwu obrońców Poczty Polskiej.

Dzięki dofinansowaniu Unii Europejskiej Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku wkrótce przejdzie gruntowną modernizację. Ma ona na celu nie tylko zwiększenie powierzchni użytkowej o 60% i udostępnienie wcześniej niedostępnych piwnic, ale także stworzenie spójnej narracji historycznej, odzwierciedlającej losy Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.

Projekt koncepcyjny pracowni Biuro Kreacja i Anity Wasik, czerpiąc inspirację z międzywojennego modernizmu, ukazuje ducha miasta oraz oddaje hołd bohaterstwu ludzi, których wydarzenia z przełomu sierpnia i września 1939 roku postawiły przed wieloma dylematami. Nowa aranżacja podkreśli dbałość o detale, wykorzystując potencjał historycznego miejsca, jednocześnie tworząc widzom przestrzeń dla interpretacji przeszłości.

Wolne Miasto Gdańsk – modernizm i polskość

Główna część ekspozycji ukaże życie Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 20. i 30. XX wieku – okresie dynamicznych przemian i narastających napięć narodowościowych. Sala Polonijna upamiętni aktywność polskich organizacji społecznych, edukacyjnych i sportowych, podkreślając ich rolę w budowaniu tożsamości narodowej.

– Chcemy, aby ekspozycja przeniosła zwiedzających w realia tamtych czasów. Precyzyjnie zaprojektowane detale, takie jak okienka pocztowe czy stylizowane elementy wystroju, pozwolą lepiej poczuć atmosferę przedwojennego Gdańska – mówi Dorota Terlecka z Biura Kreacja.

Projekt wnętrz nawiąże do stylistyki modernistycznej. Pojawią się drewniane witryny, emaliowane tabliczki i przeszklenia charakterystyczne dla epoki. Hol wejściowy oraz Sala Pocztowa odtworzą atmosferę przedwojennej poczty, a interaktywne stanowiska pozwolą zgłębić losy polskich mieszkańców miasta.

Narracja o narastającym konflikcie

Jednym z kluczowych punktów wystawy będzie Sala Konfliktu, gdzie atmosfera napięcia i narastającej wrogości wobec Polaków zostanie podkreślona mrocznymi tonacjami oraz surową stylistyką. Liczne grafiki oparte na nagłówkach prasy niemieckiej oraz eksponaty ukażą mechanizmy propagandy prowadzące do tragicznych wydarzeń 1 września 1939 roku.

Piwnica – miejsce tragicznych wspomnień

Podziemia muzeum oddadzą grozę ataku na Pocztę Polską. Symboliczna instalacja „Mogiła” oraz film dokumentalny wyświetlany w Sali Kinowej przypomną dramatyczną, kilkunastogodzinną obronę placówki, którą rozpoczął niemiecki atak zsynchronizowany czasowo z pierwszymi salwami pancernika Schleswig-Holstein ostrzeliwującego Westerplatte. Centralnym elementem będzie podświetlona mleczna szyba z cieniami postaci Erwinki Barzychowskiej, najmłodszej ofiary ataku.

– Symboliczne instalacje w piwnicy mają oddać grozę i brutalność tamtego dnia. Ciemne ściany, surowe faktury i przytłumione światło będą przypominać o oblężeniu, odwiedzjący będą mogli wczuć się w sytuację obrońców poczty. Centralnym punktem tej części muzeum stanie się instalacja „Mogiła”, która w metaforyczny sposób odda hołd zamordowanym pocztowcom. Cała ekspozycja podkreśli dramatyzm i niezłomność obrońców, a cytat z Krzysztofa Kamila Baczyńskiego nada miejscu głębię i skłoni do refleksji nad trudną historią Polski – dodaje właścicielka pracowni Biuro Kreacja.

Grafiki Anity Wasik

Za oprawę graficzną odpowiada Anita Wasik, czerpiąc inspirację z archiwalnych materiałów dotyczących polskich placówek pocztowych z lat 20. i 30. XX wieku. Wystawa będzie utrzymana w ograniczonej palecie barw: czerń, biel i czerwień, podkreślając jej modernistyczny charakter i powagę tematu.

– W oparciu o research wizualnych materiałów archiwalnych dotyczących wyglądu polskich placówek pocztowych z okresu dwudziestolecia międzywojennego dobrałam współczesny, ale modernistyczny w charakterze krój pisma Saveur (Arkitype), do tego krojem uzupełniającym został szeryfowy font Clavo autorstwa Michała Jarocińskiego. Na wystawie będzie wiele detali typograficznych będących nawiązaniem do layoutów materiałów drukowanych oraz detali z placówek pocztowych z międzywojnia – począwszy od tabliczek emaliowanych, malowanych ręcznie informacji na okienkach pocztowych, stylizowanych map, a skończywszy na tekstach wprowadzających do kolejnych działów, które swoim układem przypominają afisze z tamtych lat – mówi Anita Wasik.

Czy nowa ekspozycja sprawi, że Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku stanie się miejscem, które nie tylko edukuje, ale i porusza, łącząc historię, sztukę i nowoczesny design? O tym przekonają się pierwsi zwiedzający 1 września 2026 roku.

Muzeum Gdańska otrzymało 7,8 mln zł dofinansowania z funduszy unijnych, zarządzanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, na przebudowę i adaptację Muzeum Poczty Polskiej. Całkowity koszt inwestycji wyniesie 11,4 mln zł. Projekt finansowany będzie także z budżetu Miasta Gdańska (1,4 mln zł, pochodzące z odszkodowania za działkę na Westerplatte) oraz środków własnych Muzeum Gdańska (2,1 mln zł).

Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, Oddział Muzeum Gdańska

Projekt wystawy: Biuro Kreacja – Dorota Terlecka, Natalia Fierka, Dominika Janowska, Marta Pruszyńska, Denys Durtsev

Projekt graficzny: Anita Wasik